Για τον Deleuze η σύνδεση ενός στοιχείου Α και ενός Β υλοποιείται μέσω ενός παρελθοντικού habitus. Η σύνδεση Α και Β δεν είναι ηθελημένη. Η ανάμνηση ότι το Β ακολουθεί το Α είναι αυτόματη στο παρόν διαμέσου της μνήμης. Όσο περισσότερο δούμε το Α και το Β σε διαδοχή κατά το παρελθόν, τόσο περισσότερο αναμένεται κι ενισχύεται ο αυτοματισμός Α και Β. (1968: 96/1994:70-1)
Η έννοια του αυτομάτου παραπέμπει σε μία μηχανιστική κίνηση που δεν εξηγεί όμως γιατί μετά το Α ακολουθεί το Β και πώς εδραιώνεται αυτή η υποτιθέμενη σχέση-δέσιμο. Αν πχ είναι προορισμένο το μάτι να συνδέει στιγμές σε επαφή με μία εξωτερικότητα, τότε διαπιστώνεται μία μεταφυσική. Και αυτό επιβεβαιώνεται από το επόμενο ερώτημα: πώς το μάτι έχει ήδη κατά κάποιο τρόπο, το πρότυπο/pattern του εξωτερικού αντικειμένου για να το δει; Με άλλα λόγια, πώς συλλαμβάνει το Α με αυτόματο τρόπο αν δεν έχει τη γνωση του Α απριορικά;
2ο πρόβλημα αποτελεί αυτή η διαδοχή των σημείων. Στιγμές όπως Α,Β,Γ … δεν είναι παρά νοητικές αφαιρέσεις χωρίς να υπάρχουν πρωταρχικά στην πραγματικότητα.
3ο πρόβλημα. Με ποιον τρόπο τελικά συνδέεται το Α και το Β; Ο Hume μας κλείνει το μάτι μέσω του Deleuze καθώς υιοθετείται από τον Γάλλο φιλόσοφο το χούμειο μοντέλο κατά το οποίο το Α και το Β είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους σημεία και συσχετίζονται μέσω ενός ψυχολογικού ατομισμού. Το παράξενο και αντιφατικό είναι ότι o Deleuze θεωρεί το ίδιο και για τον Bergson(Sinclair). O τελευταίος όμως ομιλεί για διάρκεια και συνεχείς διαδικασίες χωρίς σημεία απ’ όπου μπορούν να προκύψουν τα σημεία και όχι αντίστροφα, δηλ. από τις στιγμές να ανοιγόμαστε στο παρόν και μέλλον. Υπάρχει λύση αυτού του προβλήματος από τον Deleuze; Για τον Deleuze τα σημεία Α και Β είναι προϊόν σύνθεσης, αλλά πώς νοείται αυτή η σύνθεση; Αν θεωρηθεί ως απάντηση η απόλυτη διαφορά, τότε απομακρύνεται από τον Bergson αφού ο δεύτερος αρνείται ότι η ταυτότητα ή η διαφορά μπορούν να δημιουργήσουν διάρκεια και διαδικασίες. Μόνο ο συνδυασμός τους μπορεί: «Η απόλυτη ετερογένεια, αν είναι δυνατή, θα απέκλειε το χρόνο, του οποίου ο πρωταρχικός χαρακτήρας είναι η συνέχεια» (1973:349).
Η συνέχεια στον Bergson ως διαδικασία αφορά το actual σε αντίθεση με τον Deleuze που δίδει έμφαση στο virtual. Για τον Bergson, η σχέση με το παρόν είναι διαθλαστική και το virtual ορίζεται ως ψυχολογικού τύπου προοπτικισμός κατά τη διαθλαστική αλληλόδραση με το actual στο παρόν. Το virtual θεμελιώνεται στην αλληλεπίδραση με την πολλαπλότητα του actual ως emergent property σε ένα επίπεδο ψυχολογικό. Παρόλο που αναδύεται και επηρεάζει το actual, το actual είναι ήδη actualized μέσω μιας προοπτικής σε οιοδήποτε επίπεδο. Για τον Bergson, the virtual is virtualization of the refractive actualities (εδώ το actual ως πολλαπλότητα).
Το virtual στον Deleuze, είναι pure memory, καθαρή μνήμη, που είναι παρελθόν. Από αυτό προκύπτουν νέα παρόντα. Το παρελθόν ορίζεται ως άχρονο παρόν για καθαρές μνήμες (timeless present for pure memories) που όμως έχουν αιτιακά αποτελέσματα (they have causal effects). (Mullarkey). Φαίνεται ότι στον Deleuze η πρωταρχικότητα των Α και Β ανοίγει δρόμο σε ένα φαντασματικό virtual πεδίο που είναι κυρίαρχο. Το πρόβλημα όμως παραμένει πώς δημιουργούνται τα Α και Β με συνέπεια να χάνει τη δύναμή της η έμφαση στο virtual πεδίο.
Αντίθετα, αν η πρωταρχικότητα είναι στο actual, τότε οι διαδικασίες/ροές εκβάλλουν σε διαθλαστικές διαφορές: είμαστε στο τώρα με κάποια προοπτική: μας δίδονται μόνο πραγματικές κινήσεις (actual movements). Για κάθε διαφορετική actuality αν αποπειραθούμε να τη συλλάβουμε, πάντα τη συλλαμβάνουμε στη δική μας νέα actuality: we virtualize our actuality and project it onto the other actuality of this something. Το να ονοματίζω και να περιγράφω αυτό το άλλο ως πχ virtual, past, unconscious, είναι πράξη της virtualization που στην ουσία είναι άλλη μία δική μου actuality. (Αυτή η κίνηση είναι η αρχή της individuation ως διαθλαστική δύναμη). Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η φιλοσοφία του Deleuze είναι πιο πολύπλοκα επιτηδευμένη από την απλή φιλοσοφία του Bergson, o οποίος ήταν πολύ προσεχτικός στους ορισμούς του.
Για λεπτομέρειες βλ. Sinclair Mark, Deleuze on Habit and Time και Mullarkey John, forget the virtual: Bergson, actualism, and the refraction of reality
Heroico Desembarazo 