Ισοκράτης και Derrida κατά Σοφιστών

Με αφορμή το ισοκράτειο «τὸ μὲν τῶν γραμμάτων ἀκινήτως ἔχει καὶ μένει κατὰ ταὐτόν» ακολουθεί μία ντεριντιανή ανάγνωση του Ισοκράτη κατά των απανταχού σοφιστών.

Σύμφωνα με τον Ισοκράτη οι Σοφιστές προωθούν ένα προεξοφλημένο εύρημα : την ταυτότητα του νοήματος. Αυτό συνεπάγεται και την σταθερότητα της αλήθειας. Πρόκειται για μια ουσία πέραν του χώρου και του χρόνου. Η επικέντρωση στο «ἀκινήτως ἔχει καὶ μένει κατὰ ταὐτόν» αναφέρεται στο υποτιθέμενο σημασιολογικό βάθος και όχι σε έναν κατά θέση συνδυασμό. Ιδιαίτερο γνώρισμα των «γραμμάτων» είναι το ότι σημαίνουν κάτι. Αυτό όμως το κάτι για τους σοφιστές είναι ένα ον μονοσήμαντο, ανεξάρτητο, ταυτόσημο με τον εαυτό του που αποβλέπει ως τέτοιο.

Αντίθετα, στον Ισοκράτη η λέξις είναι ο εαυτός της μόνο στον τόπο όπου το νόημα υπάρχει αλλά η αναζήτηση της αλήθειας μπορεί ακόμη να αστοχήσει. Βρισκόμαστε σε μία στιγμή όπου η δυνατότητα του νοήματος ενέχει την απώλεια της αλήθειας. Απέναντι στο στάσιμο και το αμετάβλητο, ο Ισοκράτης προκρίνει μια μορφή «κατά-χρησης», ήτοι ένα σημείο που είθισται να αποδίδεται σε μια πρώτη ιδέα, αποδίδεται σε μία νέα ιδέα. Μια νέα ιδέα που δεν είχε μέχρι τώρα γλωσσικό προσιδιάζον. Αυτό το «κατα-χρηστικό» νέο νόημα ξεφεύγει από ένα πρωτογενές κυριολεκτικό νόημα, αλλά και απομακρύνεται από τη θέση πως υπάρχει Ένα Νόημα κρυμμένο που μένει να αποκαλυφθεί. Η εν λόγω αυτοκαταστροφή της λέξεως γεννά ένα δέον που εγκολπώνει τον καιρό και το καινόν. Το σημασιολογικό και το συντακτικό δε βρίσκονται εν αντιθέσει, ούτε υποτάσσεται το δεύτερο στο πρώτο. Έχουμε να κάνουμε με ένα νόμισμα όπου η μια του πλευρά φέρει ένα πρόγραμμα ανοιχτό στην τυχαιότητα και η άλλη του πλευρά την ανάγκη ενός διαγράμματος.

This entry was posted in Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, Ισοκράτης, Ντεριντά, Σοφιστές. Bookmark the permalink.

4 Responses to Ισοκράτης και Derrida κατά Σοφιστών

  1. Ο/Η ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΣ λέει:

    οι Σοφιστές προωθούν ένα προεξοφλημένο εύρημα : την ταυτότητα του νοήματος. Αυτό συνεπάγεται και την σταθερότητα της αλήθειας. »
    Αυτο θαθελα να το εξηγησεις .. Ειχα αντιθετη ιδεα για οτι υποστριζαν οι Σοφιστες .. Νομιζω πως υποστηριζαντην σχετικότητα της αληθειας ..οτι υπάρχουν »πολλες αλήθειες »

    • Ο/Η heroicodesembarazo λέει:

      Εδώ στο 12 κατά των Σοφιστών ο Ισοκράτης κατηγορεί τους Σοφιστές για το ότι διατείνονται ότι διδάσκουν μία μέθοδο για τη δημιουργική τέχνη:

      θαυμάζω δ’ ὅταν ἴδω τούτους μαθητῶν ἀξιουμένους, οἳ ποιητικοῦ πράγματος τεταγμένην τέχνην παράδειγμα φέροντες λελήθασι σφᾶς αὐτούς. τίς γὰρ οὐκ οἶδε πλὴν τούτων ὅτι τὸ μὲν τῶν γραμμάτων ἀκινήτως ἔχει καὶ μένει κατὰ ταὐτόν,

      Πράγμα παράδοξο επειδή ο προφορικός λόγος δεν μπορεί να αναχθεί σε μία αποκλειστική μεθοδολογία αλλά απαιτούνται πολλά που σε καμία περίπτωση δεν είναι σταθερά και προϋποτιθέμενα για τον πετυχημένο προφορικό λόγο :

      τὸ δὲ τούτων ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν πραγμάτων ἃς δεῖ προελέσθαι καὶ μῖξαι πρὸς ἀλλήλας καὶ τάξαι κατὰ τρόπον, ἔτι δὲ τῶν καιρῶν μὴ διαμαρτεῖν, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἐνθυμήμασι πρεπόντως ὅλον τὸν λόγον καταποικῖλαι καὶ τοῖς ὀνόμασιν εὐρύθμως καὶ μουσικῶς εἰπεῖν, [17] ταῦτα δὲ πολλῆς ἐπιμελείας δεῖσθαι καὶ ψυχῆς ἀνδρικῆς καὶ δοξαστικῆς ἔργον εἶναι

      ΜΤΦΡ Κάκτου
      Όμως, το να διαλέγει κανείς για κάθε πράγμα τις μεθόδους που ταιριάζουν, να τις συνδυάζει και να τις ταξινομεί με την κατάλληλη σειρά, επίσης να μην κάνει λάθος στη στιγμή που είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθούν, να διανθίζει κατάλληλα με τις σκέψεις το σύνολο του λόγου και να χρησιμοποιεί αρμονικές και καλλιτεχνικές εκφράσεις, αυτά απαιτούν μεγάλη επιμέλεια και πνεύμα ενεργητικό και διεισδυτικό.

      Για τον Ισοκράτη, η ρητορική δεν μπορεί να αναχθεί σε μία σταθερή μέθοδο αλλά είναι ζήτημα δημιουργικότητας που θα ξεπερνά τη στείρα μίμηση ενός προδιαγεγραμμένου σχεδιασμού. Αυτό μπορούμε να το συσχετίσουμε με το πώς βλέπει ο Ντεριντά την ερμηνευτική όχι ως μέθοδο που αναζητά την κρυμμένη σταθερή αλήθεια αλλά ως αδυναμία σταθερής αλήθειας. Για αυτό το λόγο και στη συνέντευξή που ήδη έχω αναδημοσιεύσει εκτιμώ πως ο Ντεριντά δηλώνει «η αλήθεια ποιείται». Παρόμοια και το κείμενο «Η ερμηνευτική και η αποδομητική ανάγνωση: Ο Χάιντεγκερ και ο Ντερριντά ως αναγνώστες του Νίτσε» δείχνει πώς ο Ντεριντά με το νιτσεϊκό «Έχω ξεχάσει την ομπρέλα μου» εξηγεί πως δεν μπορεί η ερμηνευτική μέθοδος να εντοπίσει σταθερή μονοσήμαντη αλήθεια.
      Και στους δύο δηλ. εντοπίζω κοινά σημεία στο συσχετισμό μεθόδου και αληθείας.
      Ελπίζω να βοήθησα.

  2. Ο/Η ΝΟΣΦΕΡΑΤΟΣ λέει:

    Δηλαδή η διαφωνια εγκειται οχι στο ζητουμενο , την αληθεια (αμφοτεροι την θεωρουν σχετική ) αλλά στην Μεθοδοπροσεγγισης; Οπου Ισοκρατης και λοιποι θεωρουν πώς μια σταθερη και τυποποιημένη μεθοδος υπαινισσεται και σταθερη -αντικειμενική αλήθεια;

  3. Ο/Η heroicodesembarazo λέει:

    Και στο ζητούμενο. Υπάρχει άμεση σχέση μεθόδου-αλήθειας. Ο Ισοκράτης πιστεύει στην αλήθεια που έχει ως αριθμητή τις σχέσεις και παρονομαστή το κοινό καλό. Άλλο τα πάντα είναι σχετικά και άλλο τα πάντα είναι σχεσιακά.

Σχολιάστε